Castration ( पशु बन्धयाकरण)

 Castration ( पशु बन्धयाकरण)


भाले जनावरहरू जस्तै बहर,बोका, बङगुर ,कुकुर,घोडा आदिलाई प्रजनन  अयोग्य बनाउने तरिकालाई बन्ध्याकरण भनिन्छ। त्यसैगरी पोथी पशु तथा जनावरलाई प्रजन्न अयोग्य बनाउने तरिकालाई spaying भनिन्छ।

# पशु बन्ध्याकरणको फाइदा;
* मासुको गुणस्तर तथा खाद्यमा वृद्धि गर्ने
* अनावश्यकप्रजननकार्य रोक्न
* पशुलाई शान्त स्वभावको बनाउन
* वंशाणु सुधार गर्ने
* हाड नाताको सम्बन्ध रोक्न आदि।

# castration गर्न उपयुक्त उमेर;

पशुको जात              उमेर
* बोका                   2-3 महिना
* बहर                   12-18 महिना
* बङगुर                  2-3 हप्ता
* भेडा                    5-6 महिना

# खसी /पशु बन्ध्याकरण पार्ने  तरिका;

पशु विशेष गरी दुई तरिका का खसी पारिन्छ;
१) close method
२) open method (surgical method)

१) close method
* यो तरिकालाई रगत मुक्त (blood less)पनि भनिन्छ
* यो विधि प्राय गाई, भैसी ,भेडा र बाख्रा मा प्रचलित छ
* यस विधिमा Burdizzos Castrator को प्रयोग गरिन्छ
* यस विधिमा Burdizzos Castrator को सहायताले अण्डासय को            (Vas deferens) नलीलाई च्याप्ने गरिन्छ फलस्वरूप प्रजन्न कार्यमा शुक्र कृषि शुक्रकिटको प्रवाह बन्द हुन गाई गर्वधारण नरहने हुन जान्छ।

# close method बोकालाई खसी पार्ने तरीका;
* खसी पाने भोकलाई राम्रो संग नियन्त्रणमा लिने
* दुबै अण्डकोषलाई विस्तारै तलतिर तान्ने र दुईवटा अौला को शाही ताले विर्यनली/शुक्रनलीलाई छेउ तिर पार्ने
* Burdizzos मेसिनको दाँत माथितिर पारेर लिने
* एक छेउको शुक्र नदी मेसिनको एकातिर पार्ने र बुढी औंलाले थिच्ने
• मेसिन लाई कट्वक आवज आउनेगरी च्याप्ने यसलाई 15- 20 सेकेन्ड सम्म बन्द गर्ने
* त्यसपछि Burdizzos Castrator मेसिन फुकाउने र बाहिर निकाल्ने
* यदि शंका लागेमा फेरि सोही ठाउँको अलिकती तल पारेर पहिला जस्तै गरि च्याप्ने
* अर्को भागमा / ठाउँमा पनि माथि जस्तै गरेर च्याप्ने र च्यापेको ठाउँमा iodine लगाइदिने

# खसी पार्दै अपनाउने सावधानी;
* Burdizzosले शुक्रनलि / विर्यनली लाई मात्र च्याप्ने
* खसी पार्दा विर्यनली चिप्लिन नदिने
* छाला दोव्रिएको ठाउँमा Burdizzosले नच्याप्ने
* च्यापिएको ठाउँमा पानी पर्न नदिने

२)Open method
         यो विधि प्राय बंगुर, कुकुरहरुमा प्रचलित छ । यो विधिमा विशेषगरी घोडा, कुकुर तथा बंगुरका पाठापाठीलाई प्रजन्न अयोग्य बनाउन सकिन्छ।

# open method खसी पार्ने तरीका;

* शल्यक्रियामा आवश्यक पर्ने विधि उपकरण र औषधीको प्रयोग गरिन्छ
* अण्डकोषलाई पेट तिर धकेली अन्डकोषको तलतिर छालामा antiseptic solution लगाइन्छ
* विलेटले अन्डकोष जोडिएको ठाउँ काट्ने र vas deferens लाई catgut सुचरले बाँध्ने
* त्यसपछि बाँधेको भागदेखि अन्न कोषलाई चुँडाउने वा काटेर एक-एक गरी बाहिर निकाल्ने
* अण्डकोष निकालिसकेपछि बाहिरी छालालाई नाइलन वा कटनको धागोले सिलाउने
* हृदयको ठाउँमा antiseptic solution तथा Himex मलम लगाई दिने

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

पशुहरूको पहिचान/ पशुहरुलाई चिन्ह लगाउने Identification of farm animals

 Identification of farm animals   पशुहरूको पहिचान/ पशुहरुलाई चिन्ह लगाउने    कुनैपनि पशु फार्ममा क्रम संख्यामा पशुपालन गर्दा हरेक पशुको भो व्यक्तिगत परिचय दिन उत्पादन रेकर्ड राख्न, स्वास्थ्य रेकर्ड राख्न , आदि कार्य को लागि पशुहरुलाई पहिचान दिन आवश्यक छ । पशुहरुलाई पहिचानको गर्ने माध्यमहरु निम्न छन्; १) Ear tagging २) Ear notching ३) Branding ४) Tattoing १) Ear tagging              कुनै पनि पशुको पहिचान गर्नको लागि विभिन्न तीन तथा संख्या वा अक्षर लेखिएको धातु वा रबरबाट निर्मित tag( टप) लगाई पशुको पहिचान गर्न तरिकालाई Ear tagging भनिन्छ। * यो गाई, भैसी ,भेडा , बाख्रा मा निकै प्रचलित तरिका हो। * tag हरुमा फलाम वा प्लास्टिकहरुबाट number अंकित गरिएको हुन्छ * यो tagging machine को साहायताले पशुको कानमा लगाइन्छ २ ) Ear notching * कुनै पनि पशुको पहिचान गर्न सानै उमेरमा कानको टुप्पो वा फेदमा काटेर विभिन्न आकृति तथा चीन्न दुई पशुको पहिचान गर्ने तरिकालाई Ear notching भनिन्छ। * यो विधि विशेषगरी बंगुरमा प्रचलित छ *...
Read more

Dehorning Disbudding

 Dehorning Disbudding पशुहरूको सानै उमेरदेखि सिंग उम्रने नदिइ सिङ्ग डाम्ने प्रक्रियालाई disbudding भनिन्छ। यो बाछाबाछी वा पाडापाडी मा जन्मेको 10 दिन भित्र मा गर्नुपर्दछ।   Disbuding दुई प्रकारबाट गर्न सकिन्छ: १) chemical method(रासायनिक तरिका) २) electrical method (विद्युतीय तरिका) १) chemical method;           Caustic soda coral rod सिङको जरामा घोटने प्रक्रियालाई chemical method भनिन्छ। यो विधि पशुमा 7-10 दिनको उमेरमा गरिन्छ। २) electrical method;            विद्युतीय उपकरणबाट सिंहको जरामा पुर्ने प्रक्रियालाई electrical method भनिन्छ विद्युतीय उपकरणको तापक्रमका 1000°f तापमा 10sec सम्म तताउने। यो विधि पशुमा 7 -10 दिनको उमेरमा गरिन्छ।
Read more

Breeding System (प्रजन्न प्रणाली) Important

  Breeding System (प्रजन्न प्रणाली) Important Species( जात) Breed(नश्ल) Breeding(नश्ल सुधार) # species;         फरकफरक क्रोमोजोमको संख्या भएको विभिन्न विशेषता भएका पशु नश्लहरुको समूहलाई जात भनिन्छ। जस्तै भेडाबाख्रा गाई भैंसी आदि। # Breed;           आकारप्रकार जस्ता शरिरिक बनावट (morphology)  र गुणहरू मिल्दा जुल्दा भएका एउटा क्रोमोजोम संख्या भएका र वंशजका नाताले सम्बन्धित पशुहरूको समूहलाई breed भनिन्छ । जस्तै; जर्सि, होलिस्टेन आदि गाईका नश्ल हुन्। # Breeding           एउटै क्रोमोजोमको नम्बर भएका पशुहरु बिच संसर्ग गराई सन्तान उत्पादन गर्नुलाई नश्ल सुधार भनिन्छ। क्रोमोजोम number नमिल्ने जनावर हरु बीच ससर्ग गराई सन्तान उत्पादन गर्न सकिँदैन। # Breeding मुख्यतया दुई किसिमको हुन्छ; १) Inbreeding(अन्तरसम्बन्धित सम्बन्धबिच प्रजनन) २)cut breeding(असम्बन्धित सम्बन्धबिच प्रजन्न) १) Inbreeding;           एउटै नश्लको नाता ...
Read more